चैत्र शुक्ल प्रतिपदाः सिद्धार्थी नामक संवत्सर सुरु

काठमाडौँ, १७ चैत । प्रत्येक वर्ष चैत्र शुक्ल प्रतिपदादेखि नयाँ संवत्सर सुरु हुन्छ । आज बिहानदेखि ‘सिद्धार्थी’ नामको संवत्सर सुरु भएको नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिले जनाएको छ ।

सिद्धार्थी नामको संवत्सर ६० संवत्सरमध्ये ५३औँ संवत्सर हो । शनिबारसम्म ५२औँ कालयुक्त नामको संवत्सर धार्मिक कर्मको सङ्कल्पमा उच्चारण गरिन्थ्यो । चैत्र शुक्ल प्रतिपदाका दिनमा जुन संवत्सरले भेट्छ वर्षभरका धार्मिक कर्ममा त्यही संवत्सरको उच्चारण गरिन्छ ।

जसअनुसार आजदेखि धार्मिक कर्ममा सङ्कल्प गर्दा सिद्धार्थी नामक संवत्सरको उच्चारण हुन्छ । यो उच्चारण अर्को वर्ष चैत्र कृष्ण औँशीसम्म जारी रहन्छ ।

यो वर्ष सिद्धार्थी नाम गरेको संवत्सर रहेकाले सबै काम सिद्धि हुने फल जनाइएको छ । यस्तो फल ‘बृहत्संहिता’ नामक ज्योतिष शास्त्रलगायत ग्रन्थमा उल्लेख गरिएको छ ।

ब्रह्मपुराणले चैत्रशुक्ल प्रतिपदाबाट सृष्टि आरम्भ भएको उल्लेख गरेको छ । भगवान् ब्रह्माले चैत्र शुक्ल प्रतिपदाबाट नै सृष्टिगरी सत्ययुगको प्रारम्भ भएको शास्त्रीय मान्यता छ ।

ज्योतिषमा चान्द्रमासका आधारमा चैत्रशुक्ल प्रतिपदाबाट कालगणना गरिन्छ । चान्द्रमासअनुसार चैत्र शुक्ल प्रतिपदाका दिन संवत्सर सुरु हुन्छ ।

विक्रमादित्यका नामबाट चलेको विक्रम सम्वत्मा सौरमासका आधारमा वैशाख महिनादेखि वर्ष सुरु हुन्छ । आजका दिन प्रत्येक घरमा ध्वजा सजाउने प्राचीन परम्परा छ । आज ब्रह्मा र ज्योतिषीको पूजा गरी वर्षफल श्रवण गर्ने, निमको पात खाने गरिन्छ ।

ऋतु परिवर्तनका बेला रुघाखोकी लाग्ने भएकाले पनि निमको पात खानुपर्ने विधान प्राचीनकालदेखि सुरु गरिएको हो । विभिन्न रोगबाट बच्न पनि प्राचीनकालमा यस्तो परम्परा सुरु गरिएको आयुर्वेद शास्त्रीय मत छ ।

सिद्धान्त शिरोमणि नामको ग्रन्थमा भाष्कराचार्यले चैत्र शुक्ल प्रतिपदाका दिनदेखि संवत्सर आरम्भ भएको उल्लेख गरेका छन् । यसबेला चिसो कम हुँदै जाने भएकाले प्राकृतिक रूपमा पनि वसन्त ऋतुदेखि नयाँ संवत्सरको आरम्भ भएको विश्वास गरिन्छ ।

थप समाचारहरु

अन्नपूर्ण क्षेत्रलाई केन्द्रविन्दू बनाएर भूकम्प प्रादेशिक र स्थानीय सडक सुधार परियोजना समयमै सम्पन्न गर्नुपर्ने मेडिकल कलेज तथा सरकारी अस्पताललाई शुल्क विवरण सार्वजनिक गर्न स्वास्थ्य मन्त्रालयको परिपत्र, ‘१८ महिनापछि देउवा प्रधानमन्त्री, ०८४ सम्म यही समीकरण टिक्छ’ स्वास्थ्य सेवा ऐन ल्याउने तयारी कृषि विकास बैंकले किसानलाई केन्द्रमा राखेर काम गर्नुपर्छ : उपप्रधान तथा मन्त्री सिंह